Prawo cmentarzy parafialnych – pochówek i własność grobu

W artykule wyjaśnimy, czym różni się cmentarz parafialny od komunalnego. Dowiesz się także, kim jest dysydent grobu oraz poznasz jego prawa i obowiązki. Przedstawimy również różnice, jakie zostaną wprowadzone w tym roku zarówno w prawie cmentarzy parafialnych, jak i komunalnych.

Czym różni się cmentarz komunalny od parafialnego?

Podstawową różnicą między cmentarzem parafialnym a komunalnym jest ich właściciel. Gminy mogą tworzyć nekropolie, na których można pochować zwłoki nie tylko ateistów, ale także osób wyznających różne religie. Z kolei cmentarze wyznaniowe są zarządzane przez świątynie, najczęściej rzymsko-katolickie, prawosławne bądź ewangelickie.

W Polsce każdy zmarły ma zagwarantowane prawo i miejsce pochówku, dlatego jeśli w danej gminie nie znajdują się świeckie nekropolie, duchowni muszą udostępnić zarządzane przez nich tereny. W przypadku, gdy zmarły był osobą niewierzącą, a w danej miejscowości znajduje się cmentarz komunalny, proboszcz nie ma obowiązku zgadzać się na pochowanie zwłok osób żyjących niezgodnie z zasadami religii.

Niezależnie od wyboru nekropolii należy liczyć się z obowiązkami. Opłaty za miejsce pochówku oraz prawo do grobu obowiązują zarówno osoby wierzące, jak i te nienależące do żadnego związku wyznaniowego. Są one ustalone przez zarządców nekropolii, w Polsce najczęściej będzie to proboszcz, burmistrz lub wójt. Prawo cmentarzy parafialnych może różnić się od tego obowiązującego w przypadku cmentarzy komunalnych.

Prawo cmentarzy parafialnych – dysponent grobu

Zgodnie z prawem cmentarzy parafialnych każdy grób musi mieć ustalonego opiekuna, nazywanego także dysydentem. Zazwyczaj zostaje małżonek lub kolejno krewny zstępny, wstępny, spokrewniony boczny, powinowata w linii prostej. Zarządy cmentarzy najczęściej przyjmują, że w przypadku grobu murowanego lub niszy urnowej dysponentem jest osoba, która podpisała umowę na budowę z zarządcą cmentarza.

Dysponent ma prawo do zarządzania danym miejscem pochówku w zakresie wszelkich czynności prawnych. Oznacza to między innymi, że bez jej zgody w grobie nie można pochować innych osób zmarłych czy przeprowadzić remontu.

Należy jednak pamiętać, że na takiej osobie ciążą także obowiązki, w tym regulacja płatności za dzierżawę grobu. W Polsce zwykle uiszcza się ją raz na 20 lat, a jej wysokość zależy od rozporządzeń przyjętych przez daną parafię. Niekiedy niezbędne jest także pokrycie opłat administracyjnych obejmujących koszty wywozu śmieci, sprzątania oraz innych usług, których zakres jest regulowany przez prawo cmentarzy parafialnych.

Ustawa o chowaniu zmarłych i cmentarzach z 31 stycznia 1959 r.

Obowiązująca dotychczas ustawa o chowaniu zmarłych i cmentarzach została ustanowiona ponad 60 lat temu, co sprawia, że wiele z jej zapisów nie jest dostosowanych do dzisiejszej rzeczywistości oraz obyczajów. Ustawodawcy wzięli także pod uwagę rozwój technologii oraz obecną sytuację klimatyczną. Jakie zmiany wprowadza jej nowelizacja z 2022 r?

• Zgodnie z poprzednią ustawą szczątki osoby zmarłej mogły zostać złożone jedynie w grobach murowanych, ziemnych lub kolumbarium. Nowelizacja ma umożliwić przeprowadzanie ekologicznych pochówków oraz złożenie ciała poza wyznaczonym terenem.
• Dotychczas istniała możliwość wykupienia zaniedbanych terenów cmentarnych przez osoby prywatne. By dostosować je do celów komercyjnych usuwano z nich nagrobki wraz ze szczątkami ludzkimi, co budziło liczne kontrowersje. Obecnie będzie to możliwe dopiero po przeprowadzeniu legalnej ekshumacji ciał zmarłych.
• Nowa ustawa wprowadza także konieczność prowadzenia internetowej bazy danych z informacjami na temat osób pochowanych na terenie nekropolii. Zmiany te będą wprowadzane zarówno w prawie cmentarzy parafialnych, jak i komunalnych. To bardzo ważny element nowelizacji, który znacznie ułatwi pracę genealogom oraz wszystkim, którzy chcieliby lepiej poznać swoje korzenie.
• Kolejną nowością jest wprowadzenie instytucji koronera, który będzie odpowiedzialny za śledztwo w przypadku nagłych zgonów lub tych, których odejście nastąpiło w sposób nienaturalny, bądź podejrzany. Dotychczas na świecie taka instytucja funkcjonowała głównie w Stanach Zjednoczonych oraz Wielkiej Brytanii.

Prawo cmentarzy parafialnych powinno być znane przez wszystkich, ponieważ większość osób w swoim życiu będzie musiała zająć się formalnościami związanymi z pochówkiem bliskiej osoby zmarłej. Najnowsza nowelizacja została wprowadzona dopiero po 60 latach obowiązywania ustawy o chowaniu zmarłych i cmentarzy. Wprowadza ona wiele zmian, z którymi zdecydowanie warto się zapoznać.

Zobacz także:

• Cmentarz komunalny a cmentarz parafialny – różnice i charakter pochówku
• Kto zarządza cmentarzem parafialnym? Jakie ma obowiązki?
• Czy można z psem na cmentarz? Zakazy i prawo
• Ławeczka na cmentarz – ile kosztuje? Czy można ją legalnie zamontować? Jakie ławki na cmentarz dostępne są w sprzedaży?
• Obudowy grobów – jak wykonuje się nagrobek tymczasowy? Kiedy trzeba go zastosować? Jak długo można go wykorzystywać?
• Jak znaleźć zmarłego na cmentarzu? Mapy, wyszukiwarki internetowe i aplikacje